Christmas Carols From the Era of Rubens (Cantiones Natalitiae)

Flanders Boys Choir, Dieter van Handenhoven & Ensemble

In de muziekgeschiedenis van de zuidelijke Nederlanden in de zeventiende eeuw was kerstmuziek een volwaardig genre. Dit is vooral te danken aan de Mariaverbroedering van de Antwerpse Kathedraal, waar rond 1600 de gewoonte ontstond om de dagelijkse Mariagebeden met Kerstmis niet alleen te begeleiden met Maria-motetten, maar ook met kerstliederen. Dit repertoire verscheen al in 1604 in druk onder de titel "Laudes Vespertinae". De inhoud bestond voornamelijk uit Mariagezangen, die werden aangevuld met Latijnse kerstliederen. Latere herdrukken in 1629 en 1648 vergrootten systematisch het aandeel kerstmuziek, die ook steeds meer in de volkstaal werd geschreven. Deze ontwikkeling leidde ertoe dat de muziekuitgever Phalesius vanaf het midden van de jaren 1640 aparte uitgaven uitbracht met kerstliederen onder de titel "Cantiones Natalitiae". Tegen het einde van de 17e eeuw waren er ongeveer 16 van deze volumes gepubliceerd, aanvankelijk compilaties van werken van verschillende componisten en later publicaties gewijd aan een enkele componist. Dit ging gepaard met een stilistische ontwikkeling: terwijl de eerste werken nog in de homofone renaissancestijl waren, kwam vanaf het midden van de eeuw een nieuwe generatie componisten op die de nieuwe barokstijl vertegenwoordigden met solostemmen begeleid door basso continuo en de deelname van solo-instrumenten.

Christmas Carols - Cantiones natalitiae from the Era of Rubens

Petrus Hurtado:
 Nu Coridon 't is tijdt

Oliverius le Fevre:
 Pijp op, pijp op met blij gheschal
 Wilt u al verblijden

Balthasar Richard:
 Ballet de l'archiducq Leopolde

Guilielmus Munninckx:
 O quam amabilis es bone Iesu

Philippus van Steelant:
 Ras herders nacht ghesellekens
 Wel hoe wie light daer soo

Nicolaus a Kempis:
 Symphonia 6 a 3

Anonymus:
 Terwijl 't gheheele lant
 Maene, sterren, nachtplaneten
 Herdekens en herderinnekens van Bethlem

Franciscus Munninckx:
 Aria - Sarabande - Ballo 3 - Ballo 1

Henricus Liberti:
 Nato Deo gloria solemnis

Joannes de Haze:
 Arria flegmatica - Corante - Agricola chorea

Philippus van Wichel:
 Sonata Sexta a 3

Joannes vander Wielen:
 Herderkens met uwe fluyt

VLAAMSE CAROLS

"Vergeet kerstliederen als In the Bleak Midwinter, The Three Kings, Es ist ein Ros entsprungen, Petit Papa Noël en Feliz Navidad, wij hebben Herdekens en herderinnekens van Bethlem, Pijp op, pijp op met blij gheschal en Wel hoe wie ligt daer so. Nu ja, wij…, de zuidelijke Nederlanden van de zeventiende eeuw. Daar ontstond dankzij de Broederschap van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen vanaf 1600 de gewoonte om naast Mariamotetten ook lichtere kerstliederen te zingen. Verschillende componisten stortten zich op dit genre van ‘Vlaamse carols’, wat aan het eind van de zeventiende eeuw resulteerde in vele bundels met nieuwe kerstliederen. Het Flanders Boys Choir wekt deze liederen uit de uitbundige tijd van Rubens nu weer tot leven en laat ondertussen de verandering van de renaissancestijl naar de barok horen. Een even verrassende als belangwekkende cd met overweldigende koor- en solozang van engelachtige jongensstemmen die zo’n kerstdag van gewoon tot omhelzend bijzonder kunnen verheffen."
Klassieke Zaken Magazine 5&6-2023