Bach Transcriptions

Stefano Molardi (Holzhey-Orgel Abtei Neresheim)

Transcriptie is altijd een wijdverbreide muzikale praktijk geweest: de wens om stukken die een ensemble van instrumenten en/of stemmen vereisen te arrangeren voor een enkel instrument zoals het orgel, het klavecimbel of, later, de piano, beïnvloedde de muzikale wereld in de afgelopen eeuwen, waarbij het repertoire werd uitgebreid en componisten werden voorzien van nieuwe ideeën voor formele structuren en uitvoeringstechnieken. De 18e eeuw was een zeer vruchtbare tijd voor transcriptie, en de praktijk bereikte zijn hoogtepunt in de kring van Johann Sebastian Bach. In zijn Weimar-periode transcribeerde Bach werken van anderen voor zowel het orgel (drie concerto's van Vivaldi en twee van Ernst) als het klavecimbel (een verbazingwekkende 14 stukken van verschillende Italiaanse componisten), maar hij bewerkte ook zijn eigen werken voor instrumentale/vocale zettingen voor het klavier. Het doel van deze opnamen is de luisteraar een aantal werken van J. S. Bach aan te bieden die oorspronkelijk, op een of andere manier, voor andere instrumenten dan het orgel zijn geschreven. Dit omvat de eigen bijdrage van de artiest aan dit genre in zeven tracks op CD 1. BWV539 is van Bach (of een van zijn kinderen of leerlingen) uit zijn Sonate nr. 1 in G klein voor viool solo. De Sinfonia uit de Cantate BWV29 en het eerste deel van de Triosonate BWV528 zijn daarentegen vrijwel zeker eigen werk. Voor de drie trio's BWV1014, BWV21 en BWV1027 was zijn "entourage" zeker verantwoordelijk. Het eerste is het derde deel van de Sonate voor klavecimbel en viool BWV1014 (oorspronkelijk in D), terwijl het tweede een bewerking is van de Sinfonia voor hobo, strijkers en continuo uit de cantate Ich hatte viel Bekümmernis BWV21. BWV1027 bevat drie delen die mogelijk afkomstig zijn uit een verloren gegane Sonate in G voor twee violen en continuo - hetzelfde materiaal wordt gebruikt in de Sonate voor twee fluiten en continuo BWV1039 en de Sonate voor viola da gamba met obbligato clavecimbel BWV1027. Het tweede deel van de Triosonate BWV528 heeft een eerdere versie in E-klein, terwijl het derde deel vergelijkbare kenmerken heeft als het Allegro ma non presto van de Sinfonia uit de Cantate BWV152 en waarschijnlijk in Bachs jeugd werd gecomponeerd als een sonate voor hobo, altviool (da gamba?) en continuo. De Triosonate BWV525 biedt een soortgelijk scenario. In dit geval wijst het incipit van een orgeltrio dat in 1978 in een catalogus werd ontdekt erop dat er een vroegere versie (in Bes-groot) bestaat van ten minste het eerste deel. Het is bijna identiek aan het begin van het eerste deel van BWV525, en de hele sonate zou afkomstig kunnen zijn uit een sonate voor altblokfluit, hobo en continuo. komt uit één enkele bron geschreven door Benjamin Cooke (1734-93), de organist van Westminster Abbey in Londen. De transpositie van BWV545b naar Bes (BWV545 staat in C) en de transcriptie van de verschillende delen van het stuk werden waarschijnlijk gemaakt door Bachs leerling Johann Tobias Krebs. De Prelude, Trio en Fuga zijn Bachs eigen werk, geïnterpoleerd met een anoniem Adagio en Tutti (mogelijk ook getranscribeerd door Krebs). Het trio-deel is een bewerking van het derde deel uit de Sonate voor viola da gamba en obbligato clavecimbel BWV1029. Transcriptie is altijd een wijdverbreide muzikale praktijk geweest, die voortvloeide uit de wens om stukken die oorspronkelijk voor een instrumentaal en/of vocaal ensemble waren geschreven, te arrangeren voor een instrument als orgel of klavecimbel, of later voor piano. De achttiende eeuw was een zeer vruchtbare tijd voor transcripties, die hun hoogtepunt bereikten in de kring van Johann Sebastian Bach. De transcripties die Bach (1685-1750) tijdens zijn Weimar-periode maakte, zowel voor orgel (drie concerti van Vivaldi en twee van Johann Ernst van Saksen-Weimar) als een verbazingwekkende 14 voor klavecimbel (van verschillende Italiaanse componisten), zijn van grote artistieke waarde. Bach bewerkte echter ook zijn eigen werken, oorspronkelijk geschreven voor instrumenten of stemmen, en maakte ze "eigen" voor het klavier. Daartoe behoren het eerste deel van zijn Triosonate nr. 4, afkomstig uit de Sinfonia van de cantate Die Himmel erzählen die Ehre Gottes BWV 76 (voor hobo d'amore, viola da gamba en basso continuo), en de Schübler-koralen, oorspronkelijk geschreven als aria's in verschillende cantates. Het doel van deze opname is een reeks transcripties aan te bieden die oorspronkelijk voor andere instrumenten dan het orgel zijn geschreven. Tot de bewerkers behoren Bach zelf, tijdgenoten van hem, twee componisten uit de 19e eeuw: Alexandre Guilmant en Robert Schaab, een leerling van Mendelssohn, en tenslotte de huidige organist Stefano Molardi zelf.

CD 1:
 Wir Danken Dir, Gott, Wir Danken Dir Bwv 29 (Kantate): Sinfonia
 Es Erhub Sich Ein Streit Bwv 19 (Kantate): Bleibt, ihr Engel, bleibt bei mir
 Unser Mund Sei Voll Lachens Bwv 110: Ehre sei Gott in der Höhe
 Bereitet Die Wege, Bereitet Die Bahn! Bwv 132: Wer bist du? Frage dein Gewissen / Christi Glieder, ach bedenket
 Meine Seele Erhebet Den Herren Bwv 10: Herr, der du stark und mächtig bist
 Matthäus-Passion Bwv 244: Komm süßes Kreuz / O Mensch, bewein dein Sünde groß
 Johannes-Passion Bwv 245: Von den Stricken meiner Sünden
 Präludium Und Fuge D-Moll Bwv 539: 2. Fuge
 Trio Für Orgel G-Dur Bwv 1027a: I-II-III

CD 2:
 6 Schübler-Choräle Bwv 645-650
  I. Wachet Auf, Ruft Uns Die Stimme Bwv 645
  II. Wo Soll Ich Fliehen Hin Bwv 646
  III. Wer Nur Den Lieben Gott Lässt Walten Bwv 647
  IV. Meine Seele Erhebt Den Herren Bwv 648
  V. Ach Bleib Bei Uns, Herr Jesu Christ Bwv 649
  VI. Kommst du nun, Jesu vom Himmel herunter

 Triosonate Für Orgel Nr. 1 Es-Dur Bwv 525
 Sonate Für Violine Und Cembalo H-Moll Bwv 1014: 3. Trio (transkr. für Orgel)
 Triosonate Für Orgel Nr. 4 E-Moll Bwv 528
 Präludium, Trio Und Fuge C-Dur Bwv 545