Tell-Tale Heart

Juliane Banse, Tasmin Little, Netherlands Radio Philharmonic Orchestra, James Gaffigan, Reinbert de Leeuw, Jaap van Zweden

Mors Aeterna voor orkest, in november 2015 in première gegaan in het kader van de NTR Zaterdagmatinereeks, vertelt over een zoektocht naar stilte, een werk van doordringende kalmte, van zachte klanken die de indruk moeten wekken van gene zijde te komen: het nirvana van de stilte waarin de ziel zich kan terugtrekken. In het tweede vioolconcert, Diptych Portrait (2009), is het orkest meer klankbord dan gesprekspartner. Waar gaat het dan om, die krampachtige spanningen, de uitbundige crescendo's? Het gaat over de gespleten relatie van de solist met zichzelf. Het is een dubbelportret van een innerlijk verscheurd individu. De viool vertegenwoordigt een abstracte figuur die, ondanks haar angst en hoorbare verwondingen, ernaar streeft met zichzelf in het reine te komen, en daar zelfs in lijkt te slagen als we aan het eind van het stuk de serene zucht van verlichting horen. In The Tell-Tale Heart (2017) zijn de bouwstenen van Jeths thematische vertelling allemaal aanwezig; opnieuw de dood, opnieuw een innerlijke monoloog. Maar nu transformeert Jeths het stuk in een opera als aanvulling op Bartoks eenakter Hertog Blauwbaards Burcht - een ander griezelverhaal - een verband waarnaar in de partituur ook wordt verwezen. Hier wordt de verteller van Poe's verhaal een vrouw, want Jeths wil dat de rol door een sopraan wordt gezongen: een stuk voor muziektheater, uitgevoerd door één enkel, nogal obsessief personage. De dood mag dan ons lot zijn, maar de dood mag niet op iemands geweten liggen. Pas als je je geesten achter je hebt gelaten, kan je geweten tot rust komen.

Willem Jeths (geb. 1959)
 Violinkonzert Nr.2 "Diptych Portrait"
 Mors aeterna für Orchester
 The Tell-Tale Heart