Drone Mass

American Contemporary Music Ensemble, Theatre of Voices, Paul Hillier

Drone Mass is een "hedendaags oratorium", zei Jóhann Jóhannsson ooit. Hij schreef de mis voor stemmen, strijkkwartet en elektronica - nooit eerder opgenomen - voor het American Contemporary Music Ensemble, alias ACME, met wie hij bijna tien jaar concerten speelde en opnamen maakte. Nu presenteren ACME en het Grammy-winnende vocale ensemble Theatre of Voices, onder leiding van de eveneens Grammy-winnende Paul Hillier, de wereldpremière van Drone Mass. Beide ensembles kenden Jóhannsson goed; ze werkten nauw met hem samen in de studio, op het podium en op tournee. Op 18 maart 2022 zal het atmosferisch dichte werk van de veel te vroeg overleden componist door Deutsche Grammophon op CD, LP en digitaal worden uitgebracht Drone Mass is een buitengewoon en tegelijkertijd mysterieus opus, het begint met strijkers en zang, achtereenvolgens worden elektronische klanken in de compositie verweven. Het is vergeleken met het meditatieve minimalisme van een Arvo Pärt of Henryk Górecki, terwijl Jóhannsson het zelf "een distillatie van vele invloeden en obsessies" noemde Een van deze obsessies is Jóhannssons fascinatie voor de drone - de drone met de titel - een "fundamentele trilling", zoals hij verklaarde, "die de muziek verankert en haar een fundament geeft". Hij gebruikte het zowel akoestisch als elektronisch, soms alleen om de muziek te onderstrepen, soms om alles te overstemmen. De betekenis van het woord - drone - creëerde een extra resonantielaag; in de muziek zijn de trillingen echter als een motief: ze verschuiven, lijken te glinsteren, hypnotiseren, creëren verschillende stemmingen in de loop van het werk, verontrustend maar ook opbeurend Ook de zanglijnen, die soms aan renaissance-polyfonie doen denken, dragen bij tot zo'n hypnotiserend effect, vooral in de twee delen "Two is Apocryphal" en "Moral Vacuums". Jóhannsson was al lang geïnteresseerd in het schrijven van een grootschalig vocaal werk. Hij vond uiteindelijk een bron in het Koptische Egyptische Evangelie, dat bewaard is gebleven in de Nag Hammadi-geschriften die in 1945 werden ontdekt. Naast andere teksten gebruikte Jóhannsson een hymne die bestond uit een "schijnbaar betekenisloze reeks klinkers". Zowel de raadselachtigheid van deze Gnostische geschriften als de schoonheid van het gezongen schrift geven het werk een spirituele kwaliteit. Het lijkt dan ook passend dat Drone Mass in 2015 in première ging in het Metropolitan Museum of Art in New York, in de spectaculaire setting van de Egyptische Tempel van Dendur. Destijds trad het Grammy Award-winnende vocale ensemble Roomful of Teeth op naast de ACME-spelers, terwijl de componist zelf de elektronische geluidsgolven bestuurde. Pas vier jaar later werd de muziek opgenomen, in mei 2019 in het Garnisonskirken in Kopenhagen. Francesco Donadello, een andere vriend en vaste medewerker van Jóhannsson, produceerde het album. Deze keer werd ACME vergezeld door de internationaal vermaarde Deense vocale groep Theatre of Voices en hun artistiek directeur Paul Hillier. Theatre of Voices heeft ook een nauwe band met Drone Mass. Het ensemble heeft het stuk al twee keer uitgevoerd in de VS, en ook in Krakau met Jóhannsson zelf en met ACME. Onlangs nog voerden ACME en Theatre of Voices de Drone Mass op in Athene, slechts enkele maanden na de dood van de componist. Theatre of Voices is ook te horen in andere opnamen van Jóhannsson's muziek, waaronder Orphée, Englabörn & Variations, Arrival en Last and First Men. De inclusieve manier van werken van de componist bevorderde dergelijke voortdurende samenwerkingsverbanden - een samenwerkingsgeest die ook aan de basis ligt van deze opname. Toen Drone Mass voor het eerst werd gepresenteerd, was Jóhannsson al internationaal bekend, onder meer dankzij zijn muziek voor Denis Villeneuve's films Sicario (2015) en Prisoners (2013). Hij won in 2015 een Golden Globe voor zijn score bij James Marsh's The Theory of Everything, en een jaar later leverde zijn bijdrage aan Villeneuve's veelgeprezen Arrival hem een Oscarnominatie op. in 2016 verscheen zijn veelgeprezen debuutalbum Orphée bij Deutsche Grammophon. Jóhannsson overleed slechts twee jaar later, op 9 februari 2018 in Berlijn op 48-jarige leeftijd. Hoewel de release lang op zich heeft laten wachten, is Drone Mass een van de belangrijkste werken van de componist. Dat het oratorium nu wordt uitgegeven is ook een ontroerend en persoonlijk eerbetoon van mensen die Jóhannsson heel goed hebben gekend. Drone Mass heeft de ijle dramatiek van het minimalisme, de vertrouwde harmonieën van kerkmuziek, het smachten van pop, de diepe digitale ondertoon van de moderne cinema - en dat alles in bewegingen met de lengte van een rocksong. Geniet ook van deze prachtige schoonheid... het kan je mooiste uur in jaren zijn.

Jóhannsson - Drone Mass:
 1. One is true
 2. Two is apocryphal
 3. Triptych in mass
 4. To fold & remain dormant
 5. Divine objects
 6. The low drone of circulating blood, diminishes with time
 7. Moral vaccuums
 8. Take the night air
 9. The mountain view, the majesty of the snow-clad peaks...