24 Preludes & Fugues

Keith Jarrett (piano)

Keith Jarrett laat de muziek voor zichzelf spreken, geeft elk muzikaal karakter van de stukken kernachtig vorm, houdt vast aan optimale transparantie van de polyfone structuren, zelfs in de adembenemend geënsceneerde Presto stukken. Aanbevolen

Shostakovich - Preludes & Fugues for piano (24), Op. 87:
 No. 1 in C major
 No. 2 in A minor
 No. 3 in G major
 No. 4 in E minor
 No. 5 in D major
 No. 6 in B minor
 No. 7 in A major
 No. 8 in F sharp minor
 No. 9 in E major
 No. 10 in C sharp minor
 No. 11 in B major
 No. 12 in G sharp minor
 No. 13 in F sharp major
 No. 14 in E flat minor
 No. 15 in D flat major
 No. 16 in B flat minor
 No. 17 in A flat major
 No. 18 in F minor
 No. 19 in E flat major
 No. 20 in C minor
 No. 21 in B flat major
 No. 22 in G minor
 No. 23 in F major
 No. 24 in D minor

Ter gelegenheid van Dmitri Shostakovich' 100ste verjaardag op 25 september brengt ECM Keith Jarrett's opname van de 24 Preludes en Fuga's voor piano opnieuw uit. Oorspronkelijk opgenomen in 1991 behoort het tot de belangrijkste van Jarrett's interpretaties van muziek uit de 'klassieke' traditie.

Zoals de pianist destijds zei: "Toen ik deze stukken voor het eerst zag in een muziekwinkel, wist ik dat ik ze wilde spelen. Ik herkende de taal. Maar toen ik ze begon te spelen, stonden ze zo dicht bij me dat ik wist dat ik ze moest opnemen." In 1985 begon hij stukken van Shostakovich op te nemen in zijn recitals, naast werken van Beethoven, Scarlatti en Bach, en zijn opname van Shostakovich volgde op zijn veelgeprezen vertolking van de twee boeken van The Well-Tempered Clavier.

Er zat ook een muziekhistorische logica achter de keuze: het was een uitvoering van Bachs "48" tijdens een pianowedstrijd in Lepizig in 1950 die Sjostakovitsj inspireerde tot het schrijven van zijn eigen cyclus preludes en fuga's.

"Het voelde niet alsof ik muziek van iemand anders speelde," zei Jarrett over zijn eerste ontmoeting met de op. 87. "[De stukken] komen uit een vreemde, eigenzinnige plaats waar ik vertrouwd mee ben. Ze zijn niet 'pianistisch' op de traditionele manier..."

In het cd-boekje schrijft Hans-Klaus Jungheinrich dat "Sjostakovitsj probeerde te ontsnappen aan de schrijnende historiciteit van de kunstenaar-delinquent in zijn socialistisch-realistische functie door het hermetische artistieke rijk van Bachs contrapunt te omhelzen - waar hij zijn pijnlijke rol van de vrijwillige / onvrijwillige staatscomponist kon vergeten. (...) Sjostakovitsj' cyclus biedt zichzelf aan als de enige remake van Bachs Wohltemperierte Klavier die serieus kan worden genomen."

Jarrett geloofde dat elke programmatische bedoeling die Sjostakovitsj in het werk bracht, oploste in het pure plezier van creatie en uitvoering, omdat de componist ook een aanzienlijk pianist was. "Deze preludes en fuga's zijn bijna als röntgenfoto's van gedachten", vertelde Jarrett aan Gramophone. "Ik denk dat in sommige de muziek hem gewoon overnam. Soms begint het vanuit een bestudeerd begin allemaal te bloeien." Dit geldt nadrukkelijk voor bijvoorbeeld nr. 15 in Bes-groot, waarvan de fuga een vrij associatieve ontwikkeling kent die Wilfred Mellers beschrijft als "scarily crazy as Bedlam" in zijn metrische ontwrichting. Toch zal het grillige traject ervan niet onbekend lijken voor degenen die de scherpere episodes van bijvoorbeeld Jarrett's Radiance of het onlangs verschenen album The Carnegie Hall Concert (een New Yorkse opname van solo-improvisaties van 26 september 2005, enkele uren na Sjostakovitsj' 99e verjaardag...) hebben meegemaakt

Wat betreft de algemene verdiensten van Sjostakovitsj' Opus 87, heeft professor Mellers ze goed samengevat in de liner notes: "Als er één werk is onder zijn grote output dat ons verzekert dat Sjostakovitsj een van de grote componisten is die gevoed worden door onze gekneusde en gehavende eeuw, dan is het deze collectie Preludes en Fuga's wel. Men zou zo ver kunnen gaan om te zeggen dat het hem plaatst onder de opperste componisten in elke fase van de Europese geschiedenis. Luister en u zult het horen."

Doos bevat een boekje van 44 pagina's met teksten van Wilfried Mellers in het Engels en Hans-Klaus Jungheinrich in het Duits, Engels en Frans.