LACHRIMAE CARAVAGGIO (1990)

Ferran Savall (vocals) & Le Concert des Nations & Hespèrion XXI, Jordi Savall

Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610) heeft zijn vaste plaats in de kunstgeschiedenis veroverd als meester van het clair-obscur, het soort schilderkunst dat verfijnde clair-obscur effecten en vernuftige belichting gebruikt om zijn voorstellingen op een uiterst dramatische manier te ensceneren. Zijn kunst wordt gekenmerkt door een scherp realisme, en zijn botte manier om wreedheid en verschrikking weer te geven, leverde hem tijdens zijn leven niet zelden de afkeuring van zijn opdrachtgevers op. Naast zijn dramatisch kunstenaarschap is Caravaggio ook een grootmeester in het weergeven van emoties: Zijn helden triomferen niet, zij kijken de toeschouwer treurig aan, en zijn engelen hebben die verleidelijke blik die niet tot hemelse gelukzaligheid leidt.

Caravaggio's korte leven van minder dan veertig jaar was avontuurlijk. Temperamentvol en uiterst prikkelbaar, doodde hij in 1606 een tegenstander en moest Rome ontvluchten. Via Napels bereikte hij Malta, waar hij lid werd van de Orde van Malta, totdat zijn strijdlust hem dwong ook daar weg te vluchten. Op de terugweg naar Rome, waar hij zijn aflaat wilde nastreven, stierf hij in 1610, vermoedelijk aan malaria.

Het uitgangspunt voor Jordi Savall's project Lachrimae Caravaggio was een uitnodiging van het Nationaal Kunstmuseum van Catalonië om een tentoonstelling van Caravaggio's schilderijen te begeleiden met een hedendaags muziekprogramma. Composities van Monteverdi, Gesualdo en anderen worden afgewisseld met voor dit programma gecreëerde werken van Jordi Savall en improvisaties die een eigen karakter hebben gegeven aan eerdere projecten van Savall en zijn artistieke medewerkers. Deze publikatie krijgt een bijzondere betekenis door zeven schilderkunstige beschouwingen over beroemde schilderijen van Caravaggio door de Franse schrijver Dominique Fernandez, die een soeverein deskundige is op het gebied van de omstandigheden van het schildersgenie.

Savall:
1. Cantus Caravaggio I 
2. 1. Lachrimae Tristes 
3. Deploratio I 
4. Planetus Caravaggio I 
5. Extasis 
6. Fantasia (D'apres Geualdo) 
7. 2. Lachrimae Invocantis 
8. Sinfoinia Di Guerra (D'apres Monteverdi) 
9. Pugna & Damnatio 
10. Imploratio 
11. Deploratio II 
12. Concentus (D'apres Rossi) 
13. 3. Lachrimae Dolcissima 
14. Durezze E Ligature (D'apres Trabaci) 
15. Medley: Passacaglia/Umbrae 
16. Medley: Cantus Caravaggio II/O Lux 
17. 4. Lachrimae Amara 
18. Transitio 
19. Medley: Passacaglia/Libertas 
20. 5. Lachrimae Dolente 
21. Deploratio III 
22. Consonanze Stravaganti (D'apres Trabaci) 
23. Medley: Cantus Caravaggio III/Extempore 
24. 6. Lachrimae Gementes 
25. Spiritum Morientis 
26. Liberatio 
27. Deploratio IV 
28. 7. Lachrimae Exultantes 
29. Planctus Caravaggio II 
30. Medley: Cantus Caravaggio IV/In Memoriam

"Jordi Savall devised this music for Caravaggio exhibition in Barcelona… A haunting 'Cantus Caravaggio' recurs throughout, opening and closing with austere flute. Savall's original contributions include an inventive passacaglia, as well as a terrifying quasi-funeral march, and pieces based on extant 17th-century music chosen particularly for its intense dissonance and seeming modernity... SACD sound greatly enhances the immediacy of winds, strings, and Ferran Savall's bleak voice, in this extraordinary conception."
BBC Music Magazine - July 2007 *****