Musica Dolorosa / Musica Serena

Uladzimir Sinkevich (cello), Anna-Maria Palii (sopran) & Münchner Rundfunkorchester, Ivan Repusic

Alle werken van de Letse componist Peteris Vasks op deze cd zijn geschreven voor strijkorkest: de drie onderling samenhangende composities "Musica serena" (opgedragen aan de Finse dirigent Juhga Kangas; 2015), "Musica dolorosa" (1983), en "Musica appassionata" (2002), evenals Vasks' tweede concert voor cello en strijkers, epitheton "Klatbutne" (Presence; 2011 / 12). Vasks' lichtvoetige, klagende (over de dood van zijn zus en de toenmalige politieke situatie in Letland) en gepassioneerde instrumentale stukken geven een overzicht van de diversiteit van zijn werk in een tijdsbestek van bijna drie decennia. Zijn spirituele Celloconcerto, in première gebracht door Sol Gabetta en het Amsterdam Sinfonietta onder leiding van Candida Thompson in Gent, verwijst met de titel naar het pure wezen van zijn muziek, dat zonder afstand en in elke buiging aanwezig is.

De schoonheid die de Letse componist Peteris Vasks in zijn werken oproept, zou niet mogelijk zijn zonder de ervaring van geweld en wreedheid in deze wereld. Hij groeide op in slavernij en werd onderworpen aan de represailles van de Russische culturele doctrine vanwege zijn geloof en artistieke opvattingen. Zijn vader, een baptistische dominee, werd beschouwd als een "vijand van de staat." Zijn thuisland stond onder Sovjet controle. Zo ontwikkelde Vasks een visie van vrijheid en subtiel protest in zijn muziek. Met de zogenaamde "zingende revolutie" begonnen de landen van de van oudsher koorrijke Oostzee hun onafhankelijkheid van de Sovjetoverheersing. Vasks expressieve, directe en vaak opzettelijk eenvoudige muziek werd al snel de spreekbuis van het lang onderdrukte Letse volk, en gaf de natie een trotse stem die over de hele wereld werd gehoord. Vandaag de dag is Peteris Vasks een van de bekendste componisten uit de Baltische staten van de voormalige Sovjet-Unie, naast Arvo Pärt en Erkki Sven-Tüür. - Op 16 april 2021 viert de muziekwereld zijn 75e verjaardag.

Vasks:
 Cello Concerto No. 2 'Klatbutne / Presence'
 Musica Appassionata
 Musica dolorosa
 Musica Serena

"Met zijn evocatieve en soms explosieve werken werd componist Pe¯teris Vasks de stem van het Letse volk dat langzaam onder het juk van de Sovjet-Unie uit groeide. Inmiddels belichaamt Vasks wereldwijd, net als Arvo Pärt en Erkki-Sven Tüür, de muziek van de Baltische staten. Ter viering van Vasks vijfenzeventigste verjaardag nam het Münchner Rundfunkorchester in april 2021 naast driestemmige meditatieve werken voor strijkorkest het Tweede celloconcert, Kla¯tbu¯tne (Aanwezigheid), op. In dit stuk uit 2012 vervult de eerste cellist van het orkest, Ivan Repus?i c´, de hoofdrol. Werken als Musica serena uit 2015 en Musica dolorosa uit 1983 vormen een perfecte representatie van de stijl van Vasks, en worden hier intens en vol overtuiging gespeeld. Ook het Tweede celloconcert, toch wel het hoogtepunt van de plaat, trekt grotendeels voorbij in de hypnotische rust die de taal van Vasks behelst. En dat beklijft, vooral in het laatste deel dat klinken moet ‘alsof de ziel opstijgt in de kosmos’ en waar de cello ‘zo expressief mogelijk’ dient te spelen. En als dan tenslotte de sopraanstem van Anna-Maria Palii een uitroepteken zet in de vorm van een woordeloos volksmuziekachtig wiegeliedje, gaat zelfs de meest emotieloze geest voor de bijl."
Klassieke Zaken Magazine 2-2021

"Three of Vasks’s cycle of four ‘musicae’ for string orchestra are given radiant performances...Each work has a different emotional impetus but all f low with an immediate, searing lyricism from Vasks’s long-established combination of stark anguish and ethereal yearning."
BBC Music Magazine - June 2021 *****