Rautavaara: Lost Landscapes: Works For Violin and Orchestra

Simone Lamsma (violin) & Malmö Symphony Orchestra, Robert Trevino

Dirigent Robert Trevino's vierde albumrelease op Ondine richt zich op het late werk van componist Einojuhani Rautavaara (1928-2016), een van de beroemdste Finse componisten na Sibelius en wereldwijd bekend om zijn neo-romantische, zelfs mystieke composities. Samen met violiste Simone Lamsma en het Malmö Symfonie Orkest presenteren de kunstenaars vier laatste orkestwerken van de beroemde componist. Twee van de werken zijn wereldpremière-opnamen.

In zijn late creatieve periode kreeg Rautavaara verschillende verzoeken van 's werelds meest vooraanstaande violisten, die hem vroegen werken voor hen te schrijven. Hij kwam hen tegemoet en creëerde verschillende uitgebreide werken voor viool solo. Fantasia (2015) voor viool en orkest is een werk met zachte neo-romantische harmonieën en zwevende melodische lijnen. De algemene stemming is er een van pastorale sereniteit. In 2014 werd Rautavaara gevraagd om een nieuw vioolconcert te schrijven. Deze opdracht resulteerde in Deux Sérénades voor viool en orkest, dat bij Rautavaara's dood onvoltooid was gebleven: het tweede deel was geschetst, maar alleen het begin was georkestreerd. Kalevi Aho (1949), een ervaren componist van symfonieën en concerten die aan het eind van de jaren zeventig compositie studeerde bij Rautavaara, voltooide de orkestratie in 2018. Met name in de eerste serenade, Sérénade pour mon amour, is de orkestratie pijnlijk mooi in haar onbeperkt zwevende romantische melodische stroom, delicaat balancerend op de drempel tussen de warmte van de liefde en de melancholie van het afscheid. Lost Landscapes (2005/15) werd oorspronkelijk geschreven als een vioolsonate, maar Rautavaara begon het werk in 2013 te orkestreren. Het eerste deel ging in première op het Tanglewood Contemporary Music Festival in juli 2015, maar de volledige première van het werk vond plaats in Malmö in maart 2021, met Simone Lamsma als soliste. In the Beginning (2015) is een beknopt, ouverture-achtig werk in opdracht voor een openingsconcert. De titels van zijn werken waren belangrijk voor de componist, omdat zij deel uitmaakten van het "aura" van het werk en vaak zelfs de eerste aanzet vormden tot het schrijven van het stuk. In dit geval zou de componist een droom bedoeld kunnen hebben of de indruk van een nieuw begin in een andere dimensie. Het einde is niet definitief, maar laat de luisteraar achter met de verwachting van wat misschien nog komt.

Rautavaara:
 Fantasia for Violin & Orchestra
 In the Beginning
 Lost Landscapes
 2 Serenades for Violin & Orchestra

"De laatste oogst’ wordt dit genoemd, van de in 2016 overleden Einojuhani Rautaavara, die in zijn laatste jaren diverse werken voor viool en orkest componeerde die nogal afwijken van zijn vioolconcert uit 1977. Gaat het daar om ijle transparantie, afgewisseld met massieve klankblokken waarboven de viool kwinkeleert, bij de latere stukken kun je spreken van een zwevend klanktapijt waarin de viool behaaglijk meedeint. Zoals bij elke beknopte beschrijving is de werkelijkheid genuanceerder, maar in grote lijnen geldt dit voor de 'Fantasia' (2015) en de twee door Kalevi Aho voltooide serenades. De sfeer is hetzelfde bij het korte 'In the Beginning' zonder soloinstrument. Van 'Lost Landscapes' (oorspronkelijk voor viool en piano) beleven we de première van de orkestversie. Hierin blikt Rautavaara terug op vier belangrijke plaatsen in zijn leven; Tanglewood, Ascona, een Weense straat en een straat in New York. Dat laatste stuk heeft bij uitzondering een levendige, energieke sfeer, die de nostalgische, romantische klanken van de andere stukken doorbreekt. Dat die klanken in de beste handen zijn bij Simone Lamsma, die in overbekende repertoirestukken steeds weer weet te ontroeren en ook nu excelleert, laat zich raden."
Klassieke Zaken Magazine 2&3-2022